سلام دوستان عزيز
موضوع آموزش:... .......ه. پورتها، كابلها و درايوهاي PATA و SATA و روش نصب و كانفيگ كردن
نام نويسنده: ...... .......ه. IgImAx
خلاصه:
1) برروي مادربورد، پورتهاي PATA معمولن دو عدد هستند كه كنار هم قرار گرفتهاند، و هر پورت به شكل نري بوده و داراي دو رديف پين 20 تايي ميباشد كه دورشان را يك محافظ مستطيلي پلاستيكي قرار گرفته است.
2) كابلهاي داده براي درايوهاي PATA، داراي سه سر هستند كه هر سر به شكل مادگي بوده و داراي 40 سوراخ در دو رديف 20 تاي ميباشند.
3) كابلهاي داده براي درايوهاي PATA، در دو مدل40 سيمي و 80 سيمي با همان تعداد سر و سوراخ موجود ميباشند.
4) كابلهاي داده براي درايوهاي PATA، كه داراي 3 سر هستند، هر سر به جاي خاص و درايوي با كانفيگ خاصي وصل ميشوند.
سر دورتر از دو سر ديگر، براي اتصال به
مادربورد،
سر وسط براي اتصال به درايوهايي با كانفيگ
Slave و
سر انتهايي براي اتصال به درايوهاي
Master،
بايد استفاده شود.
5) برروي مادربورد، پورتهاي SATA اكثرن با رنگ قرمز و به شكل يك تيغه مستطيلي باريك، كوچك (حدود 1cm) و ايستاده ديده ميشوند.تعداد آنها از 2 تا به .... هست.
6) به هر پورت SATA، فقط ميتوان يك درايو نصب نمود.
7) كابلهاي مخصوص درايوهاي SATA معمولن قرمز رنگ و داراي دو سر ميباشند. اكثر موارد مهم نيست كه كدام سر را درايو يا مادر بورد متصل ميكنيد،
اما اين نكته بسيار بسيار مهم هست كه، هرگز كابلها را درون كيس تا نزنيد يا كمتر يا برابر 90 درجه نشود. هرجه انحنا كمتري داشته باشد بهتر هست.
********************************************
پورتهاي PATA و SATA برروي مادربورد:
پورت PATA:
. اول به شناسنامه آن توجه نماييد:
o
Type:.................Internal storage device connector
Designer:...........Western Digital, subsequently amended by many others
Designed:...........1986
Superseded by:...Serial ATA (2003)
Hot Pluggable:.....No
External:.............No
Width:................16 bits
Bandwidth:..........16 MB/s originally
later:..................33, 66, 100 and 133 MB/s
Max. devices:.. ....2 (master/slave)
Protocol:.............Parallel
Cable:.................40 or 80 wires ribbon cable
Pins................... 40
. عبارت
PATA مخفف Parallel ATA ميباشد كه Parallel به معني موازي هست. عبارت
ATA هم مخفف كلمه AT Atachment هست. اين كنترلر در سال 1986 و توسط شركت مشهور
Western Digital طراحي و معرفي شد. در شناسنامه فوق،
External به معني دارا بودن پورت خارج كيس هست (همانند پورتهاي USB يا COM Port .... ) و
Hot Pluggable هم به معني اين هست، كه در حالي كه سيستم روشن هست، بتوان به اين پورتها درايوي را متصل يا جدا نمود و سيستم عامل آنها را شناسايي و استفاده نمايد. همانند هاردديسكهاي USB و ... . شكل پورت PATA برروي مادربورد به صورت زير هست:
ه.......ه
روي تصاوير كليك كنيد تا بزرگياشون رو ببينيد!
. همانطور كه در شكل مشاهده مينماييد، اين نوع پورتها داراي پينهايي در دو رديف 20 تايي هستند و معمولن در وسط يكي از اين رديفها يك پين براي نمايش جهت صحيح نصب كابل، حذف شده است. همچنين همانطور كه در شكل مشاهده مينماييد براي راهنمايي بيشتر، در وسط يكي از لبههاي محافظ پلاستيكي و مستطيلي شكل دور هر پورت، يك شكاف كوچك وجود دارد كه برامدگي روي كابلها درون اين شكاف قرار ميگيرند. با وجود اين دو نشانه محال هست كه شما كابلي را برعكس در جاي خود قرار دهيد. (مگر با زور زياد!!) معمولن در كنار اين پورتها عبارت
IDE 1 و
IDE 2 نوشته شده است.
. هر يك از اين پورتهاي PATA حداكثر تا دو عدد درايو را پشتيباني ميكنند. كابل داده آنها هم داراي دو سر براي اتصال به دو درايو ميباشند. نوع، برند و مدل دو درايوي كه مشتركن روي يك كابل و در يك پورت نصب ميشوند، اصلن اهميتي ندارد. ولي توصيه شده كه تا آنجا كه امكان دارد هاردديسكها را با هم و برروي يك كابل و جدا از درايوهاي Optical نصب نماييد.
. پهناي باند كنترلرهاي PATA نسبت به SATA داراي سرعت و پهناي باند كمتري ميباشد. امروزه اكثر سازندگان درايوها به سمت SATA ميروند.
پورت SATA:
. اول به شناسنامه آن توجه نماييد:
o
Year created:.....2003
Supersedes:.......Parallel ATA (PATA)
Capacity:...........1.5, 3.0, 6.0 Gbit/s
Style:................Serial
Hotplugging?:.....Yes, with support of other system components
External?:..........Yes, with eSATA
later:................150 and 300 MB/s
Max. devices:.. ..1 (on each port)
Protocol:...........Serial
. عبارت SATA از كلمه Serial ATA آمده و فقط ميتوان يك درايو را به هريك از پورتهاي SATA متصل كرد. شكل آن برروي مادر بورد به شكل زير هست:
ه......ه
روي تصاوير كليك كنيد تا بزرگياشون رو ببينيد!
. معمولن در كنار هر پورت، عبارت SATA1 و SATA2 و ... نوشته شده است.
********************************************
انواع درايوها بر اساس Interface-شان:
درايوهاي PATA:
. درايوهاي PATA داراي همان پورت 40 پين (دو رديف 20 تايي) مشابه پورتهاي PATA مادربورد را دارند. در كنار اين پورت يك مكان هم براي اتصال كابل برق چهار رشتهاي هم هست. به شكل توجه نماييد:
. اما در درايوهاي PATA بين پورت PATA و پورت برق يك سري پين ديگر هم موجود هست كه در شكل به خوبي نشان داده شده است. معمولن اين پينها در دو رديف و 3 يا 4 يا 5 ستون هستند كه روي آنها يك يا دو Jumper قرار دارد:
Gif Anim بيد! كليك كنيد تا ببينيدش!
. در شكل فوق جامپر سفيد رنگ و محل قرار گيري آن مشخص شده است. جامپرها فوق روي دو پين قرار ميگيرد و آنها را به هم متصل ميكند. در حقيقت جامپر همانند يك كليد عمل ميكند. در درايوهاي PATA، قسمت اتصال كابل ديتا و برق و اين جامپرها در هارديسكها و درايوهاي Optical مشابه هم هستند.
.
حالا فايده اين جامپر و اين پينها چيست؟! از آنجا كه ميتوان به هر پورت PATA دو درايو متصل كرد، بايد براي آدرس دهي و تقدم و تاخر و ... درايوها، تعيين كنيم كه كدام درايو 0 (Master) و كدام درايو 1 (Slave) هست. براي تعيين Master و Slave بودن از جامپر و پينهاي فوق استفاده ميكنيم. اگر شما روي دوتا از اون پينها يك جامپر را قرار دهيد در حقيقت يك كليد را وصل نموديد. برروي خود هاردديسك و روي Lable آن معمولن نحوه تنظيم و قرار گيري اون جامپر (يا جامپرها) برروي پينها را كشيدهاند.در مورد CD\DVD درايوها هم معمولن روي بدنه و بالاي سر اين پينها نحوه تنظيم آن را حك كردهاند. به غير از حالت Master و Slave حالت سومي هم هست كه به نام CS يا Cable Select مشهور هست. اگر درايو را در اين حالت قرار دهيم خود كنترلر مادربورد بر اساس اينكه روي كدام سر از كابلها اون درايو قرار داره يا كانفيگ درايو مشترك با آن چيست، كانفيگ اين درايو را مشخص ميكند. به شكلهاي مختلف تنظيم Master/Slave/CS روي Label يا بدنه درايوها نگاهي بيندازيد:
ه...هه...ه
روي تصاوير كليك كنيد تا بزرگياشون رو ببينيد!
اپتيكال درايو....................................هاردديسك....................................هاردديسك
. همانطور كه عرض شد، محل اتصال كابل داده و برق در همه درايوهاي PATA همانند همديگر هستند.
درايوهاي SATA:
. به پورتهاي SATA برروي مادربورد فقط يك درايو به هر پورت متصل ميشود. پس ديگر جامپري براي تنظيم Master/Slave ندارند. اما بعضي از مدلهاي هاردديسك SATA II اوليه كه وارد بازار شده بودند، حاوي فقط يك جامپر (فقط دو عدد پين) بودند. كار اين جامپر اين بود كه با برداشتن آن، هاردديسك در حالت SATA I قرار ميگرفت و با كنترلرهاي مادربردي كه SATA II را پشتيباني نميكردند، سازگار ميشد.
. در مورد كابل برق، امروزه اكثر مدلهاي SATA داراي فيش برق متفاوتي با درايوهاي PATA هستند. معمولن همراه مادربورد يك يا دو كابل تبديل سر فيش برق پاور كيس به فيش برق مخصوص درايوهاي SATA موجود هست كه يك سر آن به همان فيش برق درايوهاي PATA ميخورد و سر ديگر آن به درايو SATA:
روي تصوير كليك كنيد تا بزرگياش رو ببينيد!
. درايوهاي قديمي SATA يا فيش برقشان فقط همان مدل معمول و مشابه PATA بود يا هر دو نوع فيش رويشان تعبيه شده بود. درايوهاي SATA چه هاردديسك باشند يا Optical درايوها، همه پورتاهاي كابل ديتا و برقشان همانند هم هستند و كابلهاي داده متفاوتي براي آنها وجود ندارد:
ه...ه
روي تصاوير كليك كنيد تا بزرگياشون رو ببينيد!
. شايد شما با نام SATA 1 و SATA 2 كه براي هاردديسكها استفاده ميشود، آشنا باشيد. يه توضيح مختصر لازم هست:
Sata 2 يا Sata 1؟!
. هاردديسكهاي SATA 2 سرعت بيشتري نسبت به هاردديسكهاي SATA1 دارند. اگر برروي خود هاردديسك و Lable روي آن نگاه كنيد ممكنه عبارت SATA 1 يا SATA 2 را نبينيد!!؟ علت اين هست كه معمولن كمپانيهاي سازنده،به جاي نام هاي فوق از عدد سرعت انتقال دادهشون استفاده ميكنند. يعني به جاي SATA 1 يا مان SATA از عدد 1.5Gb/s و براي SATA 2 از عدد 3Gb/s استفاده ميكنند. پس اگر با اين اعداد مواجه شديد تعجب نكنيد!!
[/align]
********************************************
انواع كابلهاي درايوها:
كابل درايوهاي PATA:
. همانطور كه قبلن هم اشاره شد اين نوع كابلها داراي 3 سر ميباشند. به شكل زير نگاه بفرماييد:
[align=center]
. در اين شكل:
1) سري كه از دو سر ديگر دور تر هست را بايد به پورت PATA برروي
مادربورد متصل نماييد.(سر سمت راستي)
2) سر وسط براي اتصال به درايو
Slave هست. (معمولن رنگش خاكستري هست)
3) سر انتهاي كابل هم براي اتصال به درايو
Master هست. (معمولن رنگش سياه هست)
. نصب صحيح سر كابل به درايو مربوطه خيلي مهم هست، چون اكثرن باعث درست كار نكردن يا كند كار كردن درايو يا اشكال در كار ويندوز ميشود و دليل كند بودنش هم اين هست كه ويندوز از يك UDMA پايينتر براي اون درايو استفاده ميكند. (در پستي ديگر UDMA درايوها توضيح داده خواهد شد)
80 سيم يا 40 سيم:
. همانطور كه قبلن هم عرض شد، كابلهاي PATA در دو نوع 80 و 40 سيمي موجود هستند:
روي تصوير كليك كنيد تا بزرگياش رو ببينيد!
. اما از لحاظ تعداد سر و سوراخهاي آنها يكسانند. علت دو برابر بودن نوع 80 سيمي براي استفاده در درايوهاي سريعتر و انتقال داده بيشتر ميباشد.اكثر هارديسكهاي PATA در 5 يا 6 سال اخير و همه DVD-ROM 16x ها به بعد و DVD-Writerها (
به خصوص برند Asus [يك تجربه]) از همين كابل 80 سيم برايشان استفاده ميكنيم. اگر از 40 سيم براي آنها استفاده نماييد، سرعت آنها پايينتر خواهد آمد و ميتوانيد در Properties برنامه Device Manager و IDE مربوط به آن درايو عملن ببينيد كه UDMA پايينتري به آن نسبت داده شده است. (در پستي ديگر UDMA درايوها توضيح داده خواهد شد)
كابل درايوهاي SATA:
. خوشبختامه فقط يك مدل كابل براي اين نوع درايوها موجود هست. چون هر دو سر هم مشابه هم هستند، مهم نيست كه كدام را به درايو يا مادر بورد متصل ميكنيد. البته در يك سايت فروش ديدم كه دو نوع كابل SATA موجود بود يكي براي 1 SATA و ديگري براي SATA 2 ولي فكر كنم بيشتر جنبه تبليغ داشت! شايد هم كيفيت اونيكي بهتر بوده؟!
e-SATA:
. اين كلمه مخفف External SATA هست و شما ميتوانيد پورت آن را روي لپتاپها و مادربوردهاي جديد ببينيد. اكثر هاردديسكهاي قابل همل امروزي درون يك پوشش فلزي قرار دارند كه به كمك يك Bridge به يك پورت USB يا FireWire متصل ميشوند. همين رابط بين هاردديسك و يكي از اون اينترفيسها باعث افت سرعت ميشود. حالا تصور كنيد كه بشه اون هاردديسك را به اين پورت متصل نمود!؟ چه سرعتي خواهيد داشت!؟
********************************************
روش نصب درايوها:
. در نصب هر نوع درايوي با هر نوع اينترفيسي بايد دو قانون را هميشه رعايت نماييد:
همواره از اولين پورت مادر بورد براي اتصال اولين درايو استفاده نماييد
همواره هاردديسك بوت كننده سيستم را در پورت اول و به شكل Master قرار دهيد
. متاسفانه، بعضيها در حالي كه فقط يك درايو دارند از پورتهاي شماره 2 يا به بعد استفاده ميكنند!! همواره از پورت 1 استفاده نماييد. خوب اول بريم سراغ نصب ساده ترين درايوها:
نصب درايوهاي SATA:
. اين نوع درايوها به دليل اينكه هيچ جامپري براي Master/Slave بودن ندارند(همانطور كه قبلن توضيح دادهام فقط بعضي مدلها يك جامپر براي تغيير بين SATA به SATA2 دارند) و كابل آنها هم فقط يك درايو را پشتيباني ميكند، پس به راحتي ميتوانيد درايو خود را به پاينترين شماره خانه آزاد SATA نصب نماييد. درون سر كابل SATA به شكل يك L هست، كه بايد در همان جهت L شكل برروي مادربور يا درايو قرار گيرد.
نصب درايوهاي PATA:
. به هر تعداد درايو PATA و نوعي كه داريد كافيه اين قوانين كلي را رعايت نماييد:
1) همواره كابل 80 سيم را براي هاردديسك، DVD-ROM و DVD-RAM خود استفاده نماييد.
2) براي اتصال اولين كابل ديتا، در اولين خانه روي مادربورد (معمولن با IDE1 مشخص ميشود-به دفترچه يا سايت سازنده مراجعه نماييد) آن سري از كابل را درون جايگاه قرار دهيد كه از دو سر ديگر دورتر هست.
3) همواره Jumper هاردديسك بوت كننده را برروي Master قرار دهيد و به همان كابلي كه در IDE 1 وصل نموديد و
هميشه به سر انتهايي و نه سر وسطي نصب نماييد. كابل برق آن را نيز وصل كنيد.
4) از اين به بعد، درايو بعدي خود را به شكل slave تنظيم و به سر وسطي اين كابل متصل نماييد و درايو بعدي را به شكل Master و به كابل دوم كه در IDE 2 خورده و به سر انتهايي وصل كرده و .....
. با توجه به اين روش كلي ميتوانيد همه درايوهاي PATA خود را نصب نماييد. اما يك توصيه شخصي(بر اساس تجربه) در زير كانفيگ حالت بهينه را براي درايوهاي متفاوت پيشنهاد دادهام:
1) يك هاردديسك و يك Optical (حالا هرچي ميخواهد باشد چه CD-ROM يا CD-RAM يا DVD-ROM يا DVD-RAM) درايو:
......A. هاردديسك
Mastre در
IDE 1 و سر انتهايي كابل.
......B. اپتيكال
Mastre در
IDE 2 و سر انتهايي كابل.
2) يك هاردديسك و دو Optical درايو كه يكي RAM و ديگري ROM هستند:
......A. هاردديسك
Mastre در
IDE 1 و سر انتهايي كابل.
......B. اپتيكال ROM را
Slaveدر
IDE 1 و سر وسطي كابل.
......C. اپتيكال RَAM را
Mastre در
IDE 2 و سر انتهايي كابل.
3) دو هاردديسك و يك Optical درايو:
......A. هاردديسك بوت كننده
Mastre در
IDE 1 و سر انتهايي كابل.
......B. هاردديسك دوم
Slaveدر
IDE 1 و سر وسطي كابل.
......C. اپتيكال
Mastre در
IDE 2 و سر انتهايي كابل.
. و حالات ديگري كه ممكنه رخ دهد. شخصن قانونم در اينجا اين هست كه هاردديسكها را برروي يك كابل مشترك با اپتيكالها قرار نميدهم. اگر مجبور شدم معمولن درايو اپتيكال ROM را پيش هاردديسك و اپتيكال RAM را جدا قرار ميدهم. در اينجا اپتيكال RAM همواره از اپتيكال ROM و هاردديسك اصلي جداست.
تنظيمات BIOS:
. ادامه دارد....................................
********************************************
نكات ايمني:
1) هرگز كابل ديتا SATA را با زاويه 90 درجه يا كمتر تا نزنيد! اساسن تا آنجا كه ميشود آن را با انحناي خيلي كم قرار دهيد.
2) همواره درايو PATA يي كه MASTER تنظيم شده را به سر انتهايي و SLAVE را به سر وسطي كابل نصب نماييد. سري كه از دو سر ديگر دورتر هست را به مادربورد متصل نماييد.
3) از كابل ديتا PATA مناسب براي درايو خود استفاده نماييد. 80 سيم براي درايوهاي سريع و 40 سيم براي درايوهاي كند و قديمي.
********************************************
ليست منابع:
Parallel ATA (PATA)o در Wikipedia
Serial ATA (SATA)o در Wikipedia
SATA I & SATA II Information
تصوير انواع كابل و كارت SATA
تصوير انواع كابل e-SATA
موفق باشيد.
خداحافظ
IgImAx
88/04/30